Straf en beloning

De meeste mensen weten best wat goed voor ze is: regelmatig sporten, gezond eten, genoeg slapen, elke dag even de rommel opruimen, wekelijks stofzuigen en afstoffen, aan het eind van de dag je bureau leegruimen.

Maar de praktijk is weerbarstig. Je zou eigenlijk…, maar de bank zit zo lekker, die chips is zo aanlokkelijk, dat bureau kan wel wachten en ach, zo stoffig is het ook weer niet.

Henriëtte Prast noemt dat het verschil tussen de doener en de planner in ons. De planner kijkt naar de lange termijn, die wil gezond eten, bewegen en opruimen. De doener wil vooral op korte termijn bevrediging en hangt dus het liefst met chips op de bank, lang leve de lol.

Prast is emotie-econoom, zoals ze het zelf noemt. Ze schrijft over wat economie en geld met ons doet, wat de psychologische kant is van economie. Ze is wekelijks te gast in het programma Alles draait om geld (N.1, zaterdag, 18.55 uur).

Op 6 juni ging het over sporten. Prast was met een experiment bezig. Veel mensen nemen zich voor om te gaan sporten en kopen daarom een jaarkaart, die ze vervolgens nauwelijks gebruiken. Wat nu als ze bij die jaarkaart 600 euro extra moeten betalen en elke keer dat ze gaan sporten krijgen ze daarvan 15 euro terug. Als je veertig keer gaat sporten in een jaar, heb je je eigen geld terug verdiend.

En de doener heeft dus elke week z’n instant bevrediging door die 15 euro die terug is verdiend. Dat het een sigaar uit eigen doos is, dat maakt hem niet uit. Het leek te werken, in elk geval bij de drie mensen in het programma. Die 15 euro leek wel degelijk een motivatie om toch te gaan, ook als je eigenlijk geen zin hebt.

Ik vroeg me natuurlijk meteen af: zou zoiets ook kunnen werken met opruimen? Vaak zeg ik wel tegen mensen dat ze zichzelf moeten belonen, maar dit is wel een hele aparte manier. Eigenlijk straf je jezelf eerst en daarna beloon je jezelf in kleine porties. Die straf ben je dan natuurlijk allang weer vergeten.

Maar u zou het eens kunnen proberen: geef 600 euro aan uw partner (of iemand anders die u vertrouwt). Elke keer dat u een opruimklus heeft gedaan van minimaal een uur (sporten is ook ongeveer een uur), krijgt u 15 euro terug. Als u de 600 euro weer bij elkaar heeft, dan gaan jullie een lang weekend weg. Als iemand het experiment aangaat, dan hoor ik graag de resultaten.